Kultura

Najpopularniejsze przysłowia niderlandzkie, które warto znać

Redakcja

7 lipca 2022

Język niderlandzki, tak jak wiele innych, obfituje w przysłowia i idiomy. Są to związki frazeologiczne o znaczeniu metaforycznym, które najczęściej mają charakter moralizujący. Poniżej przedstawiamy garść przydatnych holenderskich przysłów.

Przysłowia niderlandzkie

W Niderlandach przysłowia od wielu wieków pełnią istotną część języka. Były one na tyle ważne w kulturze, że stanowiły inspirację dla jednego z najważniejszych dzieł malarskich renesansowej Holandii. Mowa tu o obrazie pt. „Przysłowia niderlandzkie” autorstwa Petera Breugla. Dzieło to znane jest także jako „Świat do góry nogami”. Przedstawia ono wiejski krajobraz, na którym widać na pozór chaotycznie umiejscowione postaci i przedmioty. Jeśli jednak lepiej się przyjrzeć, można zauważyć, że są to ilustracje popularnych w tamtych czasach przysłów.

Przysłowia niderlandzkie – znaczenie

Obraz Breugla powstał w 1559 roku, kiedy to przysłowia były bardzo ważnym elementem języka niderlandzkiego. Stanowiły sposób na przekazywanie uniwersalnych mądrości, a także dawały poczucie wspólnoty mieszkańcom Zjednoczonych Prowincji. O ich znaczeniu w tym okresie świadczy także wydany w 1500 roku przez Erazma z Rotterdamu zbiór przysłów. Po jego publikacji podobne dzieła zaczęły się pojawiać również w Niemczech i Flamandii.

Przysłowia niderlandzkie – przykłady

Obraz „Świat do góry nogami” ilustruje ponad 100 ludowych porzekadeł. Intencją autora było przedstawienie współczesnego mu świata i społeczeństwa, które uważał za przewrócone do góry nogami. Miał on na celu wyeksponowanie głupoty, amoralności i regresu społecznego. Dzieło pełne jest symboli, w tym religijnych. Przysłowia przedstawione są dosłownie, należy jednak czytać je ze zrozumieniem ich metaforycznego znaczenia. Przykładowe idiomy wykorzystane przez Breugla i ich znaczenie to:

przywiązać diabła do puszki – czyli być przesadnie upartym,
bić głową w mur – próbować osiągnąć coś niemożliwego,
przyczepić kotu dzwonek – rozpowiadanie o swoich planach sprawia, że kończą się one niepowodzeniem,
wodzić kogoś za nos – oznacza oszukiwanie innych,
kości zostały rzucone – decyzja zapadła,
wywieszać nóż – prowokować innych,
wystawiać drewniane buty – czekać na coś, co się nie wydarzy,
mieć dziurę w dachu – być samotnym,
ból zębów za uszami – ktoś symuluje,
oddawać mocz w stronę księżyca – planować coś nieosiągalnego,
dwóch głupców w jednym kapturze – głupcy bratają się z głupcami,
coś wyrasta z okna – prawda zawsze wychodzi na jaw,
kto je ogień, wypróżnia się iskrami – należy liczyć się z konsekwencjami swoich działań,
gapić się na bociana – bezużytecznie spędzać czas,
wycierać tyłek o drzwi – okazywać brak szacunku wobec wszystkich i wszystkiego,
widzieć tańczące niedźwiedzie – majaczyć z głodu,
motyka bez trzonka – coś bezużytecznego,
miłość jest po stronie tego, kto ma sakiewkę u pasa – bogacze cieszą się powodzeniem.

Obraz Breugla można zobaczyć w Berlinie, w galerii Gemaldegalerie. Wykonany został za pomocą farby olejnej na desce, a jego rozmiary to 117 na 163 cm.

Holenderskie przysłowia

Wiele przysłów z tamtych czasów nadal jest używane we współczesnej Holandii, a niektóre z nich mają swoje odpowiedniki także w języku polskim. Język niderlandzki z biegiem lat wzbogacił się o nowe przysłowia. Poniżej przedstawiamy ich listę z polskimi odpowiednikami lub tłumaczeniami.

Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafe – kiedy kota nie ma w domu, myszy tańczą na stole.
Beter laat dan nooit – lepiej późno niż wcale.
Een half ei is beter dan een lege dop – połowa jajka jest lepsza niż pusta skorupa.
Geen slapende honden wakker maken – lepiej nie budzić śpiącego psa.
Het leven gaat niet altijd over rozem – życie nie zawsze jest usłane różami.
Spreken is zilver, zwijgen is goud – mowa jest srebrem, milczenie złotem.
De weg naar de hel is geplavied met goede voornemens – droga do piekła jest wybrukowana dobrymi chęciami.