Oddajesz butelki? Sprawdź, kto naprawdę zarabia na kaucji w Holandii

System kaucji w Holandii finansują głównie konsumenci

Holenderski system kaucji w dużej mierze utrzymuje się z pieniędzy, po które konsumenci nigdy się nie zgłaszają. Chodzi o kaucję za butelki i puszki, które nie zostały oddane. Wynika to z danych organizacji producentów Verpact, odpowiedzialnej za zbiórkę opakowań.

W samym 2024 roku konsumenci „zostawili” niemal 140 milionów euro, nie oddając butelek i puszek. Ta kwota pokryła aż około 75% kosztów całego systemu kaucyjnego. Dla porównania producenci dołożyli jedynie 33 miliony euro, mimo że to oni są prawnie odpowiedzialni za funkcjonowanie systemu.

Zdaniem Maartena van Heuvena z organizacji Fair Resource Foundation proporcje są mocno zachwiane. Owszem, konsumenci powinni częściowo partycypować w systemie, ale – jak twierdzi – obecna sytuacja wymknęła się spod kontroli. W latach 2021–2024 łączna kwota niewypłaconej kaucji sięgnęła około pół miliarda euro.

Część winy ponoszą sami konsumenci, którzy wyrzucają opakowania do kosza lub na ulicę. Jednak – według krytyków – producenci również nie stanęli na wysokości zadania. Verpact zbyt późno zainwestował w większą liczbę i lepszą jakość automatów do zwrotu, a punktów odbioru wciąż jest za mało.

Kto płaci za automaty?

Verpact nie zgadza się z zarzutami, że system jest niesprawiedliwy. Dyrektor organizacji, Hester Klein Lankhorst, podkreśla, że działają zgodnie z prawem, a niewypłacona kaucja musi wracać do systemu.

Według Verpact inwestycje w automaty były realizowane na czas, choć organizacja nie podaje dokładnych kwot. Początkowo pieniądze trafiały do supermarketów, które same kupowały maszyny. Sytuacja zmieniła się w 2023 roku, gdy wprowadzono kaucję na puszki – od tego momentu Verpact sam finansuje automaty. W latach 2023–2024 przeznaczono na ten cel łącznie 155 milionów euro.

Cel: 90% zwrotów

Verpact zakłada, że w kolejnych latach coraz więcej kaucji będzie faktycznie wypłacane, ponieważ system zbiórki się poprawia. Celem jest spełnienie ustawowego wymogu: odzyskanie 90% wszystkich butelek i puszek. Do tej pory producenci nie byli w stanie osiągnąć tego poziomu, choć po naciskach ze strony inspektoratu środowiska wskaźniki zaczęły rosnąć.

Od przyszłego roku producenci będą musieli płacić 1 cent za każdą puszkę wprowadzoną na rynek – pięć razy więcej niż obecnie. W przypadku plastikowych butelek stawka została obniżona dwa lata temu i na razie pozostanie bez zmian.

Czy zwrot kaucji był priorytetem?

Aby zwiększyć poziom zbiórki, Verpact zaczyna popierać obowiązek przyjmowania opakowań – rozwiązanie, którego wcześniej unikał. Ministerstwo Infrastruktury i Gospodarki Wodnej już analizuje ten pomysł.

Fair Resource Foundation popiera ten kierunek, ale pozostaje krytyczna. Jej zdaniem od samego początku – od wprowadzenia kaucji w 2021 roku – Verpact stawiał raczej na dobrowolne pojemniki na darowizny, zamiast na realne punkty zwrotu, gdzie konsumenci mogliby łatwo odzyskać swoje pieniądze. Jak podkreśla Van Heuven: oddawanie kaucji klientom nigdy nie było prawdziwym priorytetem.

źródło: nos.nl