Koniec taryfy ulgowej dla Ukraińców w Holandii od marca 2027

Holenderski rząd przygotowuje nowe zasady dotyczące Ukraińców przebywających w Niderlandach. Jak ujawniają źródła NOS i RTL Nieuws, od 2027 roku ma zostać wprowadzony specjalny, tymczasowy status, którego głównym celem ma być powrót uchodźców do Ukrainy, pod warunkiem że w kraju zapanuje pokój. Plan minister Marii Keijzer (Asiel en Migratie) ma też ograniczyć koszty ponoszone przez holenderskie gminy i państwo.

Poniżej przedstawiamy kluczowe założenia projektowanych zmian oraz analizujemy, jak nowa polityka wobec Ukraińców różni się od zasad, które od lat obowiązują Polaków pracujących lub mieszkających w Holandii.

Co zakłada plan rządu?

1. Nowy status od 2027 roku

Od marca 2027 wygasa unijna Dyrektywa Tymczasowej Ochrony (Tijdelijke Bescherming), na podstawie której Ukraińcy mogą przebywać, mieszkać i pracować w Holandii bez konieczności składania wniosku o azyl.
Komisja Europejska nie zamierza przedłużać tego rozwiązania, dlatego rząd Niderlandów planuje własną, krajową regulację.

Nowy status ma być:

• ograniczony czasowo,

• powiązany z założeniem powrotu do Ukrainy,

• obowiązujący tylko tak długo, jak trwa „okres przejściowy”.

2. Koniec darmowej opieki

Zgodnie z projektem:

• Ukraińcy, którzy pracują, będą musieli płacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne (zorgpremie) tak jak inni mieszkańcy Holandii,

• osoby bez pracy będą musiały złożyć wniosek o zasiłek.

To duża zmiana: do tej pory państwo opłacało ubezpieczenie zdrowotne uchodźców z Ukrainy.

3. Koniec darmowego zakwaterowania

Osoby posiadające dochód będą musiały:

• płacić czynsz (huur) za miejsce w gminnych ośrodkach zakwaterowania.

Tak naprawdę część gmin wprowadziła takie zasady już w 2024 r., nakładając opłaty nawet kilkuset euro.

4. Ograniczenie kosztów i zapobieganie „masowym” wnioskom o azyl

Rząd wskazuje dwa główne powody zmian:

• brak rezerw finansowych po 2027 r.,

• ogromne zaległości w IND, które już teraz nie jest w stanie rozpatrywać wszystkich wniosków o azyl.

Holenderskie gminy alarmują, że większość miejsc w ośrodkach jest zajęta, a kolejne lata mogą przynieść kryzys finansowy i lokalowy.

Polacy a Ukraińcy w Holandii – porównanie praw i obowiązków

Status prawny Polaków

Polacy są obywatelami UE, co daje im:

• swobodę pobytu,

• swobodę podejmowania pracy,

• prawo do ubezpieczenia zdrowotnego na takich samych zasadach jak Holendrzy,

• prawo do korzystania z dodatków (zorgtoeslag, huurtoeslag), jeśli spełniają kryteria dochodowe,

• obowiązek płacenia podatków i składek.

Polacy nie mają prawa do darmowego ubezpieczenia zdrowotnego, a zakwaterowanie oferowane przez gminy nie jest dla nich przewidziane – muszą wynająć mieszkanie lub pokój na rynku prywatnym.

Status Ukraińców do 2027 r.

Ukraińcy podlegają:

• ochronie czasowej UE,

• prawu do pracy bez pozwolenia,

• darmowej opiece medycznej,

• darmowemu (lub częściowo płatnemu) zakwaterowaniu w ośrodkach gminnych.

W praktyce wiele przywilejów, z których korzystają Ukraińcy, nie dotyczy obywateli UE, w tym Polaków.

Co się zmieni po 2027 r.?

Według rządowego planu Ukraińcy będą musieli:

• płacić za mieszkanie, tak jak Polacy,

• opłacać ubezpieczenie zdrowotne, tak jak Polacy,

• samodzielnie utrzymywać się z pracy lub zasiłku.

Oznacza to, że różnice między Polakami a Ukraińcami w Holandii będą malały, ale jedna kluczowa kwestia pozostanie odmienna:
Ukraińcy otrzymają status wyraźnie tymczasowy i ukierunkowany na powrót, podczas gdy Polacy jako obywatele UE mogą mieszkać w Holandii bezterminowo, jeśli spełniają warunki pobytu.

Jak zmiany wpłyną na rynek pracy i sytuację społeczną?

Wpływ na gminy

Gminy będą mogły:

• odzyskać część kosztów zakwaterowania,

• łatwiej planować budżet po 2027 r.

Jednocześnie istnieją obawy, że wiele ukraińskich rodzin nie poradzi sobie finansowo i będzie musiało szukać tańszych miejsc zamieszkania – podobnie jak wielu Polaków po przyjeździe do Holandii.

Wpływ na pracodawców

Ponad 60% Ukraińców pracuje, co oznacza, że większość będzie musiała przejąć koszty życia od 2027 r.
To może skłonić pracodawców do:

• zwiększania etatów,

• oferowania stabilniejszych umów,

• podwyżek, jeśli chcą zatrzymać pracowników z Ukrainy.

Równe zasady?

Wielu Polaków w Holandii podkreślało nierówności w traktowaniu Ukraińców – szczególnie w kwestii darmowej opieki medycznej czy zakwaterowania.

Nowa regulacja ma tę różnicę praktycznie zlikwidować, przy czym Ukraińcy nadal nie będą mieli pełnej swobody pobytu, jaką mają obywatele UE.

Co dalej?

Więcej szczegółów ma pojawić się przy negocjacjach w sprawie noty wiosennej (voorjaarsnota) w 2025 roku.
Wtedy rząd przedstawi pełny plan finansowania okresu po 2027 r. oraz ostateczny kształt nowego statusu dla Ukraińców.

Na ten moment jedno jest pewne: Holandia przygotowuje się do zakończenia specjalnej ochrony Ukraińców i stopniowego przejścia do systemu, w którym ich prawa i obowiązki będą bliższe zasadom obowiązującym Polaków oraz innych obywateli UE.